Karbon ayak izi, bir kişi, kurum, ürün veya etkinliğin atmosfere saldığı toplam sera gazı miktarını (özellikle karbondioksit – CO₂) ifade eder. Genellikle ton CO₂ eşdeğeri (CO₂e) cinsinden ölçülür.
Neler Karbon Ayak İzine Dahildir?
- Enerji kullanımı: Elektrik, doğal gaz, kömür vb.
- Ulaşım: Otomobil, uçak, gemi gibi fosil yakıt tüketen araçların kullanımı.
- Üretim ve tüketim: Bir ürünün üretiminden taşınmasına kadar tüm süreçlerde açığa çıkan emisyonlar.
- Yiyecek tüketimi: Özellikle et ve süt ürünleri, üretim süreçlerinde yüksek sera gazı salımına neden olur.
- Atık yönetimi: Çöp, geri dönüşüm, arıtma süreçleri.
Karbon Ayak İzini Azaltmanın Yolları
- Yenilenebilir enerji kullanmak (güneş, rüzgar).
- Toplu taşıma, bisiklet veya elektrikli araç tercih etmek.
- Et ve süt tüketimini azaltmak.
- Enerji tasarruflu cihazlar kullanmak.
- Geri dönüşüm ve atık azaltma.
“Karbon ayak izi” kavramı, tek bir kişi tarafından icat edilmiş bir buluş değil, çevre bilinci ve iklim değişikliği çalışmaları çerçevesinde ortaya çıkan bir terimdir. Ancak modern anlamıyla kullanımı ve popülerleşmesi belirli bir geçmişe dayanır:
Tarihçesi
- 1990’lı yılların ortası: “Carbon footprint” kavramı, çevresel etkiyi ölçmek için kullanılan ekolojik ayak izi (ecological footprint) teriminin alt bir türevi olarak geliştirildi.
- 2000’li yıllar: Kavram, iklim değişikliği raporları ve sürdürülebilirlik çalışmalarında yaygınlaştı.
- BP’nin 2004 kampanyası: İngiliz petrol şirketi BP (British Petroleum), 2004 yılında bir reklam kampanyasında bireylerin “kişisel karbon ayak izini” hesaplamasını teşvik eden çevrimiçi bir “Carbon Footprint Calculator” yayımladı. Bu kampanya, kavramın popülerleşmesinde büyük rol oynadı.
Kim Tarafından?
- Tek bir bilim insanına ya da mucide ait değildir.
- William Rees ve Mathis Wackernagel, 1990’larda “ekolojik ayak izi” kavramını geliştiren isimlerdir ve karbon ayak izi fikri bu çalışmadan doğmuştur.
- BP’nin kampanyası kavramı dünya çapında bilinir hale getirmiştir.
Comments